Ortaklığın giderilmesi davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda ortaklar arasındaki paydaşlığa son verilerek ferdi mülkiyete geçişi sağlayan bir dava türüdür.

Paylı Mülkiyet Nedir?

-Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir malın tamamına belli paylarla maliktir.

-Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.

-Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur.

-Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir.

Elbirliği Mülkiyet Nedir?

Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.

Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.

Ortaklığın Giderilmesine İlişkin Bazı Hususlar

-Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilmektedir.

-Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilmektedir.

-Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.

-Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.

Ortaklığın Giderilmesi Yöntemleri

Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Taşınır veya taşınmaz malın aynen bölünmesidir. Örneğin 3 kardeşin ortak olduğu elbirliği mülkiyete konu bir arazinin eşit 3 parçaya bölünmesi sonucu ortaklık giderilebilecektir.

Satış Suretiyle İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi): Taşınır veya taşınmaz malın icra yoluyla satılarak bedelinin paydaşlar arasında bölüştürülmesidir.

Paylaşma Konusunda Anlaşma Sağlanamazsa Ne Olur?

Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamadığı takdirde paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.

Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.

Ortaklığın giderilmesi davasında malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için mahkeme tarafından taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğrama durumu mevcutsa aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemeyecektir. Paydaşların rıza göstermemeleri halinde de taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamayacaktır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesidir.  Örneğin Şişli’de yer alan bir taşınmaz için Çağlayan’daki mahkemeler görevli olacaktır. Taşınır mallar hususunda Hukuk Muhakemesi Kanunu’ndaki genel yetkiye ilişkin hükümler esas alınacaktır. Görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemeleridir.